Historyczna rocznica warta wspomnienia - w dniu dzisiejszym, czyli 6 listopada 2021 roku, przypada 215 lat od wybuchu Powstania Wielkopolskiego w 1806 roku - jednego z zaledwie pięciu udanych powstań w historii Polski, a przy tym zrywu, w którym bardzo znaczna była rola Rogoźna. Bo właśnie w naszym mieście zlokalizowano jeden z czterech w departamencie poznańskim punktów zbornych dla wojsk powstańczych - pozostałe znalazły się w Gnieźnie, Kościanie i Rawiczu.
W Rogoźnie organizowano 2 Pułk Piechoty - jego organizatorem i dowódcą mianowano przybyłego z Warszawy doświadczonego oficera, uczestnika insurekcji kościuszkowskiej i żołnierza Legionów Polskich Dąbrowskiego - ppłk Antoniego Downarowicza. Sformowany w Rogoźnie 2 Pułk Piechoty (szkolenie żołnierzy trwało około dwóch miesięcy), liczył ostatecznie 1.569 żołnierzy i oficerów, ale w Rogoźnie stacjonowało również 100 kawalerzystów z 1 Pułku Jazdy (jego trzon znajdował się w Gnieźnie). 2 Pułk Piechoty opuścił Rogoźno 17 stycznia 1807 roku. W czasie działań wojennych przechodził różne reorganizacje, początkowo podlegał dowództwu polskiemu - stanowiąc część legii poznańskiej, a w roku 1808 przeszedł na żołd francuski.
Żołnierze rogozińskiego pułku brali udział w bitwie pod Friedlandem (14 czerwca 1807) i Żarnowcem (11 lipca 1809). Zakończoną porażką kampanię moskiewską Napoleona Bonaparte rogoziński pułk piechoty odbył w Korpusie marszałka Francji Louisa Nicolasa Davouta, księcia Eckmühl - jednego z najwybitniejszych napoleońskich dowódców (nie przegrał on żadnej bitwy!). W roku 1813 2 Pułk Piechoty brał udział w obronie Gdańska. W czasie całej kampanii napoleońskiej przez rogoziński pułk przewinęło się 5447 żołnierzy i oficerów.
 |
"Napoleon Bonaparte na polu bitwy pod Friedlandem, obraz z 1835 roku autorstwa Horacego Verneta |
Powstanie Wielkopolskie 1806 roku bezpośrednio przyczyniło się do powstania Księstwa Warszawskiego (utworzonego na mocy pokoju w Tylży w 1807 roku). W zapiskach historycznych zachowało się, że mieszkańcy Rogoźna z entuzjazmem witali wojska napoleońskie, które wkroczyły do Wielkopolski 3 listopada 1806 roku, a następnie chętnie przystępowali do powstania, które wybuchło 6 listopada 1806, kiedy to generałowie Jan Henryk Dąbrowski i Józef Wybicki, jako wysłannicy Napoleona Bonaparte, uroczyście wjechali do Poznania, a ich przybycie przerodziło się w patriotyczną manifestację. W relacjach zachował się następujący opis wjazdu: - Dąbrowski z Wybickim zbliżali się wolno powozem [...] Powóz generalski poprzedzali już gońcy, rozrzucający [...] proklamację do Narodu [...] Mimo dżdżystej pogody listopadowej na drogach podmiejskich witały ich tłumy, a entuzjazm stawał się coraz większy, im bliżej byli miasta [...] Dąbrowski i Wybicki słyszą znane sobie słowa: „Przejdziem Wisłę, przejdziem Wartę, będziem Polakami!” Tak, to lud śpiewa,a z jego oczu płyną łzy szczęścia, radości.
 |
| Józef Wybicki na obrazie "Nadanie Konstytucji Księstwu Warszawskiemu przez Napoleona" pędzla Marcello Bacciarellego (1811 r.) |
Jak widzimy, silnie związany z powiatem obornickim - z Wełną i Parkowem Wybicki, był jedną z głównych postaci Powstania Wielkopolskiego 1806 roku. Również dlatego, że oddziały powstańcze w Wielkopolsce w zorganizowany sposób przekształcano w regularną armię na wzór armii francuskiej głównie dzięki działaniom Wybickiego. Odnośnie roli Wybickiego warto też wspomnieć, że w dniu 3 listopada 1806 doszło do rozmowy jego i Dąbrowskiego z Napoleonem, podczas której Bonaparte obiecał przywrócić Polsce niepodległość, wypowiadając przy tym słynne słowa: - Na niepodległość trzeba sobie zasłużyć! Obaczę, jeżeli Polacy godni są być narodem.
 |
| "Napoleon I na tronie cesarskim", obraz Jean-Auguste-Dominique Ingresa z 1806 roku |
Tego samego dnia na polecenie Napoleona powstała odezwa (podpisali się pod nią Dąbrowski i Wybicki, rzeczywistym autorem był jednak Józef Wybicki), wzywająca Polaków ze znajdującego się pod pruskim zaborem Poznańskiego do powstania.
 |
| Gen. J. H. Dąbrowski, malarz nieznany, XIX wiek |
Pamiętamy o bohaterach Powstania Wielkopolskiego 1918/19 roku, naszych dziadkach i pradziadkach. Pamiętajmy więc również o uczestnikach Powstania Wielkopolskiego 1806 roku. Bo choć najpewniej nasze rodzinne wspomnienia nie obejmują tak dawnych czasów, to może również nasi przodkowie z Parkowa, Rogoźna, Gościejewa, Ryczywołu, Skrzetusza, Obornik i innych miejscowości powiatu obornickiego, byli uczestnikami zwycięskich powstańczych wydarzeń z 1806 roku, albo żołnierzami 2 Pułku Piechoty z Rogoźna...
Na zakończenie warto wspomnieć jeszcze o jednej ważnej postaci. Od roku 1807 do 1814, czyli w okresie Księstwa Warszawskiego, burmistrzem Rogoźna był Onufry Dutkiewicz, znany ze swej patriotycznej postawy przedstawiciel zacnej rogozińskiej rodziny. W roku 1814 dobrowolnie ustąpił z urzędu, co było sprzeciwem wobec ponownego przejęcia władzy przez Prusaków.
Błażej Cisowski
